شانکر سیتوسپورایی درختان میوه هسته دار
Cytospora canker
به بیماری گیاهی شانکر سیتوسپورای شانکر لوکوستومایی، دارخور و فیتیله نارنجی هم گفته می شود. این بیماری دارای میزبان های مختلف از جمله گردو، چنار، تبریزی، گیلاس، زردآلو و سیب می‌باشد. روی درختان هسته دار این بیماری روی درختان گیلاس، زردآلو، هلو، شلیل، آلو، گوجه بروز پیدا می کند.
علائم بیماری شانکر سیتوسپورایی درختان میوه هسته دار:
علائم بیماری گیاهی شانکر سیتوسپورای روی سرشاخه ها، شاخه های قطور و در گیلاس روی تنه درخت دیده می شود. سرشاخه های مبتلا در حالی که پوست آنها کمی چروکیده شده، خشک می شوند. از شاخه های آلوده و جوانه ها انگم (صمغ) تراوش شده و سرانجام این قسمت ها نیز می خشکند. روی شاخه های قطورو تنه درختان گیلاس مبتلا به بیماری معمولاً شانکر ایجاد می شود. درآغاز پوست قسمت های آلوده کمی تیره تر و فرورفته ترشده و به تدریج اندازه آن بزرگتر و تبدیل به شانکر می شود. در اطراف محل پیدایش شانکر معمولاً انگم ترشح می شود. ترشح انگم در گیلاس کمتر از هلو است. شانکر ایجاد شده و ترشح انگم در این بیماری شبیه علائم بیماری شانکر باکتریایی درختان هسته دار بوده و معمولاً این دو بیماری که در مناطق مرطوب و پرباران شیوع دارند باهم اشتباه می شوند.
در بعضی مواقع این بیماری موجب مرگ آنی درخت زردآلو می شود.
معمولاً در بخش مرکزی شانکرها، اندام های تولید مثل قارچ ( پیکنیدها و پریتس های بیمارگر) به شکل جوش های کوچک و سیاه رنگ نمایان می گردند. چنانچه شانکر پیرامون شاخه ها را فراگیرد، برگ های شاخه های بالای مرکز شانکر سبز خشک شده و سرانجام بخش های بالایی این شاخه ها هم می خشکند.
عامل بیماری، نحوه انتشار و چرخه زیستی شانکر سیتوسپورایی درختان میوه هسته دار:
قارچ عامل بیماری گیاهی شانکر سیتوسپورای Cytospora persoonii است که مترادف آن Cytospora leucostoma بوده و شکل جنسی آن Leucostoma persoonii می باشد. در درختان زردآلو، قارچ Cytospora cincta Sacc نیز می تواند عامل بیماری باشد. قارچ عامل بیماری در سرتاسر سال در اطراف شانکرهای روی شاخه ها، تنه ها و پیکنیدی های فراوان تشکیل شده روی شاخه های آلوده وجود داشته و زمستان گذرانی می کند.
ایجاد عفونت از طریق روزنه ها و جوانه های سالم میسر نیست بلکه زخم هایی که بر اثرعوامل مکانیکی، سرما، گرما، هرس، تگرگ ، تغذیه حیوانات و حشرات در اندام های چوبی گیاه ایجاد می شوند یا یخبندان و تابش اشعه خورشید که منجر به پیدایش ترک، شکاف یا بافت مردگی می گردند از جمله راه های نفوذ و ایجاد آلودگی روی درخت می باشند.
قارچ عامل بیماری گیاهی شانکر سیتوسپورایی پس از استقرار در پوست درخت، به سرعت توسعه پیدا کرده و پس از مدتی پیکنیدی های فراوانی در پوست بوجود می آورد. در هوای بارانی و با نفوذ رطوبت، اسپورهای قارچ در لعاب عسلی رنگ از روزنه های پیکنیدی ها خارج شده و با قطرات باران و وزش باد به قسمت های دیگر درخت منتقل می شوند.
چرخه بیماری در فصولی از سال که هوا خنک و توام با باران شدید باشد چندین بار تکرار می شود.
راه های پیشگیری و کنترل بیماری شانکر سیتوسپورایی درختان میوه هسته دار:
- هر اقدامی که بتواند از تضعیف و زخمی شدن درختان جلوگیری کند در پیشگیری از بیماری موثر است.
- سم پاشی های چهارگانه دوره ای با بردوفیکس به شرح زیر:
- سم پاشی با بردوفیکس 10 در هزار پس از ریزش 70 درصد برگ ها در پاییز
- سم پاشی با بردوفیکس 10 در هزار قبل از تورم جوانه ها
- سم پاشی با بردوفیکس 5 در هزار بعد از ریزش گلبرگ ها
- سم پاشی با بردوفیکس 5 در هزار بعد از تشکیل میوه
درصورت وجود آلودگی اقدامات زیرعلاوه بر محلول پاشی های دوره ای ضروری است :
تکرارسم پاشیها، بعد از تشکیل میوه، در سه نوبت به فواصل 15 روزه
تراشیدن دقیق شانکرهای موجود روی شاخه ها و تنه های درختان آلوده و پانسمان بافت سالم گیاه با بردوفیکس رقیق نشده.
هرس شاخه های آلوده، 10 تا 15 سانتی متر پایین تر از بافت آلوده و سوزاندن آنها ودرصورت قطور بودن محل هرس ضدعفونی آن با بردوفیکس رقیق نشده.