شانکر سیتوسپورایی درختان میوه دانه دار
Cytospora Canker
بیماری گیاهی شانکر سیتوسپورایی دارای اسامی دیگری از جمله شانکر لوکوستومایی، دارخور یا فیتیله نارنجی نیز می باشد. بیماری گیاهی شانکر سیتوسپورای دارای میزبان‌های مختلفی از جمله گردو، چنار، تبریزی، گیلاس، زردآلو و سیب است.
علائم بیماری شانکر سیتوسپورایی درختان میوه دانه دار:
بارزترین نشانه بیماری گیاهی شانکر سیتوسپورای، پیدایش شانکر (زخم) روی تنه و شاخه های درختان آلوده است. در ابتدا پوست شاخه ها در محل عفونت کمی نرم شده، فرو می رود و رنگ آن کمی تیره می‌شود. به مرور این لکه ها بزرگ تر شده و فرورفتگی در این نواحی بیشترمی‌شود. سپس لکه ها به رنگ قهوه‌ای درمی‌آید، پوست درمحل لکه ها خشک می‌شود، به صورت شانکر درآمده و پوست شاخه از محل شانکر شکاف برمی‌دارد.
اندازه شانکرها بسته به شرایط محیطی، ضعف یا شادابی شاخه ها بسیار متفاوت است. در بعضی مواقع ممکن است طول شانکر روی تنه یا شاخه‌های اصلی درخت به 50 تا 60 سانتی‌متر برسد.
به طور معمول در بخش مرکزی شانکرها، اندام‌های تولید مثل قارچ ( پیکنید و پریتس‌های بیمارگر) به شکل جوش‌های کوچک و سیاه‌رنگ نمایان می‌گردند. چنانچه شانکر پیرامون شاخه ها را فراگیرد، برگ شاخه های آلوده در ابتدا سبز خشک شده و سپس به طور کامل از بین می روند.
آلودگی بیشتر در محل هرس و یا قسمت هایی که دچار آسیب های فیزیکی شده اند مشاهده می شود. برگ هایی که روی شاخه های آلوده قرار دارند از بالا به پایین پژمرده، قهوه ای و خشک می شوند. سرعت توسعه قارچ و فساد بافت های آلوده، روی شاخه های باریک و بالایی بیشتر از شاخه های قطور و پایینی درختان است.
عامل بیماری ، نحوه انتشار و چرخه زیستی شانکر سیتوسپورایی درختان میوه دانه دار:
قارچ عامل بیماری گیاهی شانکر سیتوسپورای، Leucostoma Cincta تشخیص داده شده است که شکل غیر جنسی آن Cytospora Cincta نام دارد. این قارچ به روش های زیر زمستان گذرانی می کند :
- به شکل میسلیوم در بافت های پوست اطراف شانکرهای ایجاد شده روی شاخه های درختان آلوده که میسلیوم قارچ را می توان تا فاصله 5 سانتی متری محدوده شانکرهای فعال جدا کرد.
- روی شانکرها و سرشاخه های آلوده روی درخت.
- روی شاخه ها و سرشاخه های آلوده بریده و انبار شده در حاشیه باغ ها.
آلودگی های اولیه بیشتر بعد از برداشت محصول روی می دهند. در این دوران، به دلیل فعالیت سوخت و ساز کم درخت و کاهش قدرت ترمیم، نمی تواند در برابر وقوع عفونت مقاومت کند.
بعد از وقوع آلودگی، عامل بیماری به سرعت در پوست سرشاخه و شاخه پیشروی می کند، به شکلی که در طول یک ماه ممکن است سرشاخه ای به طول 1 تا 1/5 متر کاملاً خشک شود.
اندام های زایشی قارچ به تعداد زیاد در پوست اندام های آلوده به شکل نقاط و جوش های سیاه تشکیل می شوند. حدود یک ماه بعد رشته های اسپور به شکل فیتیله هایی از روزنه جوش ها خارج می شوند که در آب حل شده و همراه قطرات باران یا باد به قسمت های دیگر درخت منتقل می شوند.
بارش باران، رطوبت هوا، هوای خنک و وجود زخم روی گیاه، عوامل موثر در تشدید بیماری هستند.
گسترش عامل بیماری در بافت های آلوده در پاییز و زمستان و همزمان با بازشدن جوانه های درخت بسیار زیاد است.
راه های پیشگیری و کنترل بیماری شانکر سیتوسپورایی درختان میوه دانه دار:
- هر اقدامی که بتواند از تضعیف و زخمی شدن درختان جلوگیری کند در پیشگیری از بیماری موثر است.
- سم پاشی های چهارگانه دوره ای با بردوفیکس باغبان تاک به شرح زیر:
- سم پاشی با بردوفیکس 10 در هزار پس از ریزش 70 درصد برگ ها در پاییز
- سم پاشی با بردوفیکس 10 در هزار قبل از تورم جوانه ها
- سم پاشی با بردوفیکس 5 در هزار بعد از ریزش گلبرگ ها
- سم پاشی با بردوفیکس 5 در هزار بعد از تشکیل میوه
درصورت وجود آلودگی اقدامات زیرعلاوه بر محلول پاشی های دوره ای ضروری است:
تکرارسم پاشیها بعد از تشکیل میوه، در سه نوبت به فواصل 15 روزه
تراشیدن دقیق شانکرهای موجود روی شاخه ها و تنه های درختان آلوده و پانسمان بافت سالم گیاه با بردوفیکس رقیق نشده.
هرس شاخه های آلوده، 10 تا 15 سانتی متر پایین تر از بافت آلوده و سوزاندن آنها ودرصورت قطور بودن محل هرس ضدعفونی آن با بردوفیکس رقیق نشده.