بخش سوم فصل ششم : تاج خروس تا ورد - Page 03

زیتون

بدانک هیچ درخت در عالم چندان نماند کی درخت زیتون و دراز عمر باشد(عجایب طوسی).

بار بیشتر و نیکو

میخی چند از درخت بلوط تراشیده پیرامن درخت زیتون در زمین زنند بر بسیار آرد و نیکو(نزهت نامه علایی).و اگر خواهند که درخت زیتون قوی شود، میخی چند از چوب بلوط بستانند و آنرا گرداگرد درخت زیتون در زمین فرو کنند. که آن درخت زیتون را قوی کند و ثمره آن را بیفزاید(عجایب قزوینی).

زیتون درختی بسیار مبارک است و بسیار نفع. و از خاصیت این درخت یکی آنست که مدتی مدید در آب صبر کند، بر خلاف دیگر درختها. و چوب او را دخان نباشد و روغن او را همچنین. و صاحب الفلاحه گوید، باید که در زیر درخت زیتون مدر بسیار بود تا از آن غبار برخیزد و بر زیتون نشیند. و غبار نضج(رسیدن. پختگی) روغن زیتون را بیفزاید(عجایب قزوینی).

میخی چند از درخت بلوط پیرامن درخت زیتون در زمین زنند بر بسیار آرد(نوادرالتبادر). و صاحب فلاحت آورده است که باید در زیر درخت زیتون خاک بسیار باشد چه هر چند غبار بدو بیشتر رسد دسم(فربگی) و نضج او بیشتر باشد(نفائس الفنون). و آنکه اگر ثمر درخت زیتون را که بچینند بعد از آن فضله های <اضافات> شاخهای آن را ببرند در سال آینده بار بیشتر آورد و این به تجربه معلوم شده است. وااللّه اعلم(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

در معرفت آنچه بار درخت زیتون بسیار شود ساق درخت زیتون را به هر ماه سوراخ کنند و دو شاخ از درخت زیتون بسیار بار آورند که غِلظ(بزرگی) آن بقدر آن ثُقبه(منفذ) بود و هر شاخی از طرفی در آن ثقبه درآورند چنانچه از طرف دیگر بیرون آید و هر دو را بقوت تمام بکشند هریک از جانبی تا هر دو در آن ثقبه بغایت محکم شوند پس آنچه از آن شاخه های درخت از جانبی بیرون آمده ببرند چنانچه از پوست درخت چیزی خراشیده نشود و از طرفین آن شاخه ها چیزی بر درخت زیاد نباشد پس هر دو طرف ثقبه را بگل پاك خالص بیالایند و بگذارند، درخت بار بسیار آورد(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

و اگر بیخ درخت زیتون بکاوند تا عروق آن پیدا شود عصاره ورق زیتون صحرائی با ورق درخت بلوط در آن حفره ریزند چهار نوبت باین طریق عمل کنند چنانچه میان هر دو نوبت ده روز باشد آن درخت بسیار بار آورد. و بدانکه اگر ثمر درخت زیتون را که بچینند بعد از آن فضله های شاخهای آن را ببرند در سال آینده بار بیشتر آورد و این به تجربه معلوم شده است واللّه اعلم(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

و آنکه اگر ثمره درخت زیتون را که بچینند بعد از آن فضل های <اضافات> شاخ های آن را ببرند در سال آینده بار بیشتر آورد(معرفت فلاحت).

نگهداشتن بار

و اگر خواهند از ثمره او هیچ نیفتد، عددی چند از باقلا بستانند، و سوراخ های آن به شمع بگیرند. آنکه خاک از اصل درخت زیتون پاک کنند، تا عروق آن پیدا شود. و آن باقلاها را بر عروق او نهند، و خاک باز جای خود کنند که از ثمره او هیچ نیفتد(عجایب قزوینی).

و اگر سرگین کبوتر و فلفل و روغن کنجد هر سه برابر باهم بیامیزند و انجیر را که خام باشد بآن بیالایند زود پخته شود و اگر نمک را نرم بسایند و بیخ درخت انجیر شکافی کنند و این نمک در آن ریزند، انجیر آن درخت زود پخته شود و ساقط نشود(ارشادالزراعه). و اگر چند دانه باقلا که در آن کرم باشد در اسفل حفره درخت زیتون کنند بعد از آن حفره را پر روث و خاك کنند ثمر آن درخت ساقط نشود مگر آنکه باد تند آید(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

زمستان

و مناسب آن است که هر ساله در زمستان اگر توانند درخت انجیر را خم نموده خار و خاشاك بر بالای آن گذاشته خاك ریزند که از سرما ایمن باشد و در بهار که دغدغه سرما برطرف شده باشد برون آرند(ارشادالزراعه).

سماد درخت

بجهت سماد درخت زیتون ارواث دواب و ابعار(جمع بعر به معنی پشگل گاو و گوسفند) و پسافکنده همه مرغان مخلوط باید ساخت(ارشادالزراعه

بیخ شاخ که در زمین خواهد بود بخاکستر و سرگین گاو تازه بربیالایند و آن حفره بروث و خاك پر سازند و باید که در آن خاك سنگ و سفال نباشد و درخت زیتون در هر یک سال یکبار زیاد سماد ندهند و بعضی گفته اند در هر دو سال و همه سرقینها و اوراث درخت زیتون را نفع دهد سوای سرقین آدمی که آن را ضرر رساند(ارشادالزراعه).