بخش سوم فصل دوم : متون کهن کشاورزی ایران در بستر تاریخ
سده 10 تا 12 ق/16 تا 18 م
ارشادالزراعه. تاریخ تالیف. 921ق/ 1515م
ارشادالزراعه تالیف قاسم بن یوسف ابونصری هروی در اوایل حکومت صفویه، دوره شاه طهماسب نوشته شده است. به گفته دائره المعارف بریتانیکا، نگارش ارشادالزراعه در دوره تیموریان به اتمام رسیده است.
این کتاب ابتدا به عنوان جلد چهارم مجموعه علم ایرانی توسط عبدالغفار نجم الدوله در سال 1284ش/1905م با چاپ سنگی منتشر شد و سپس در سال 1346 به همت محمد مشیری توسط انتشارات دانشگاه تهران انتشار یافت.
ارشادالزراعه دارای 188 صفحه و 8 بخش (روضه) است. جالب است که در این کتاب، بر اساس تطابق روز اول نوروز با روز های هفته، یکی از سیارات منظومه شمسی به آن منسوب شده و باروری کشاورزی و خوش یمن بودن سال با آن تفسیر می شود.
روضه اول. در معرفت نیک و بد زمین و ...
روضه دوم. در اختیار ساعت، اختیار زراعت، دفع ملخ و کرم، محافظت گندم و جو و آرد، دفع گیاهان و آفات، احکام طلوع شعرای یمانی و ...
روضه سوم. در باره گندم، جو، باقلا، عدس، ارزن، برنج، ماش، نخود و لوبیا
روضه چهارم. انگور
روضه پنجم. خربزه و هندوانه، خیار و سبزیجات و حنا و ...
روضه ششم. درختان
روضه هفتم. پیوند توت، زردآلو، سیب، چیدن انگور و زیتون، گلاب، عرق بیدمشک، شیره کشمش، حلواها، ترشی ها، پنیر و پیله ابریشم
روضه هشتم. طرح چهار باغ و عمارت
سده 11 ق/16 م
معرفت فلاحت (دوازده باب کشاورزی). تاریخ تالیف. 1008ق/1599م
معرفت فلاحت اثر ریاضی دان بزرگ عبدالعلی بیرجندی است که از نامش پیداست که او نیز اهل خراسان و شهر بیرجند است. این کتاب در زمان شاه عباس کبیر نگاشته شده است.
این کتاب برای اولین بار به عنوان جلد دوم مجموعه علم ایرانی عبدالغفار نجم الدوله در سال 1284ش/1905م انتشار یافت. در سال 1359 به همت احمدرضا یاوری تحت عنوان مقدمه ای بر شناخت کشاورزی سنتی ایران توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب و بالاخره در سال 1387 به کوشش ایرج افشار، توسط انتشارات میراث مکتوب به نام معرفت فلاحت(دوازده باب کشاورزی) منتشر شده است.
معرفت فلاحت درباره معرفت دفع گیاهان هرز، دفع آفات بذرها و اشجار، نگاهداری سالم دانه ها و غلات و ذکر راهکارهای آن می باشد.
معرفت فلاحت دارای 116 صفحه، دوازده باب و یک خاتمه است. بخش خاتمه، مربوط به کبوترخانه می شود.
بخش خاتمه، مربوط به کبوترخانه می شود که از رموز معماری ایران می باشد. ساختن برج هایی به نام کبوترخانه به منظور حفظ مزارع از دست اندازی کبوترها، حفظ جان این پرندگان و تهیه کود لازم برای کشاورزی ساخته شده است. ایجاد کبوترخانه ها از دیر باز معلوم بوده است ولی در کتاب آثار و احیاء رشیدالدین فضل اله تاکید به ساختن چنین برج هایی می شود. در دوره صفویه برج های عظیمی به این منظور ساخته می شود و تا دوره قاجار ساختن این برج ها ادامه دارد. به گفته ی ویلم فلور، محقق هلندی، کبوتر خانه ها در دوره قاجار اجاره داده می شده است و در سال یک بار در آن باز شده و کشاورزان می توانستند از این کود خریداری کنند.