بخش چهارم دفع آفات : در معرفت دفع سرما

اگر پوست کَپی (میمون) را از درختی بلند بیاویزند یا آئینه روشن برابر ابر بدارند یا پشت مار افعی بشکافند و آلت شکم او بیرون کنند و پیرامون دیه بگردانند و از جایگاهی که بلندتر و گشاده تر باشد بیاویزند یاکشف اندر رکوئی نهند به پشت باز فکنده چنانکه دست و پایش سو آسمان باشد و از آن رکو برنتواند آمدن و بر نتواند گردیدن، یا کفتار همچنین اندر رکوئی نهی چنانکه رویش به سوی آسمان باشد و خاک بر او افشانی و آن جایگاه مانند گوری سازی یا پوست سگ آبی بر زمین های دیه بگردانی و از بلندتر جایگاهی بیاویزی ژاله در آن جایگاه و در آن دیه نیفتد (نزهت نامه علایی).

و زبل برای زمین بمثابه جامه ایست که او را از سرما نگاه دارد و سرما بر وی تاثیر نکند. مانند شخصی که در بدن جامه نپوشاند و برهنه باشد لاشک سرما در او تاثیر کند و زراعت هم همین حکم دارد و هر چه زبل بیشتر داشته باشد از سرما محفوظ باشد و زبلی که طبیعت آن گرمتر باشد بهتر است. مثل زبل گوسفند و سرگین کبوتر و روده خام در موضع سردسیر از همه زبل ها بهتر بود (آثار و احیاء).

و دیگر آنکه موضع کوچک را که بکارند در سرما می توان به علف و نی و غیره پوشانید تا سرما بر او تاثیر نکند (آثار و احیاء).

و اگر آیینه ی روشن برابر ابر دارند، یا پشت مار افعی بشکافند و آلت شکم او بیرون کنند، و پیرامن دیه بگردانند و همانجا بنهند، یا پوست سگ آبی به زمین های دیه بگردانند و از جای بلند بیاویزند، ژاله در آن نیفتد (نوادرالتبادر).

روث حیوانات در حوالی مزروعات و باغ ها جمع کنند چون توده های خاک و چون در شبی که هم سرما باشد آتش در آن توده ها زنند تا دود آن به زراعت و اشجار رسد از سرما محفوظ ماند. و در شب سرما چون رَز و درخت را آب دهند سرما در آن اثر نکند (معرفت فلاحت).

چون به واسطه تبدیل فصول، که حرارت تابستان به برودت فائیز مبدل شود، مزروعی که به گرما پرورش یافته یک دفعه هوا به شدت سرد شود، در هوا سمیت به هم رسد، حاصل را ضرر رساند. و گاهی است که چون تابستان گرما از حد خود تجاوز نماید، حاصل را خراب و فاسد نماید. و سموم سرد در چند وقت دیده شده که ضرر رسانیده. اولا نیمه برج میزان الی هفدهم آن، و نیمه برج عقرب تا دو روز الی بیست و هفتم آن؛ این رسم را گرگک گویند. گفته اند که این اوقات گرگ به خیال آشیانه زمستان افتد. ثانیا هفده روز قبل از تحویل آفتاب به برج حمل الی هفده روز بعد از تحویل، و گاهی تا چهل و پنج روز بعد از تحویل هم سم صدمه به حاصل زده است؛ ولی سموم گرم از اول تابستان تا چهل و پنج روز است که شلتوک و فالیز و اکثر صیفی را ضرر رساند (مفاتیح الارزاق جلد سوم).

آنچه از اشخاص معتبر سالخورده جهاندیده شنیده و بعضی مواضع را دیده، در قدیم الایام از دیوان عدالت فرجام، اشخاص چند، این خدمت را مامور و موکل بوده که در عرض سال در اتلال(تپه ها) و جبال حوالی زرع در طرف شمال، هیمه و خاشاک جمع می کردند، شبی که بیم خطر از سم بوده، آنها را آتش می زدند که حرارت آن دفع سمیت برودت سم را می نموده، حاصل ها محفوظ می نمایند. و اگر رئوث حیوانات و خاشاک را در شبی که گمان سم دارند، در حوالی باغ و زرع آتش زنند که دود آن به باغ و حاصل رسد، از ضرر سم محفوظ ماند. و اگر در آن شب، آب در کشت و باغ بود، هر زرع و درختی که آب در زیر آن است از سرما محفوظ ماند (مفاتیح الارزاق جلد سوم).

در معرفت دفع تگرگ

چون زن حائض برهنه بر پشت تکیه کند برابر ابری که از آن تگرگ می بارد تگرگ از آن موضع به موضع دیگر رود و اگر لته که دختر بکر خون حیض اول خود به آن پاک کرده باشد در ظرفی نهند و در وسط زراعت یا وسط قریه دفن کنند در موضعی که نم به آن نرسد آن زراعت و قریه از تگرگ محفوظ ماند. و اگر آیینه در برابر ابری که از آن تگرگ می بارد بدارد تگرگ برطرف شود (معرفت فلاحت).

چون زن حائض برهنه بر پشت تکیه کند، هر ابری که از آن تگرگ می بارد، از آن موضع به موضع دیگر رود. ایضا اگر لته ای که دختر بکر، خون حیض اول به آن پاک کرده باشد، در ظرفی نهند، در وسط زراعت یا وسط قریه دفن کنند، در موضعی که نم به آن نرسد، آن زراعت و قریه از تگرگ ایمن باشد. ایضا اگر در برابر ابری که تگرگ  می بارد، انسان (صحیح البدن) آینه بدارد، تگرگ و برق ضرر نرساند (مفاتیح الارزاق جلد سوم).

ایضا اگر لته حایض را با جلد (پوست) خارپشت یا کفتار ببندند در دوره قریه و خانه ها بگردانند، پس بیاویزند آن را بر درب قلعه یا خانه، از ضرر سرما و برق ایمن باشد. ایضا اگر بر درب قلعه یا خانه، کلیدهای قفل را به خیاطه(ریسمان) بسته، بیاویزند، همین اثر را نماید (مفاتیح الارزاق جلد سوم).

اگر موش دشتی را بگیرند و چهار پاره کنند و در چهار اطراف قریه یا باغ، در هر یک طرف آن، یک پاره آن را دفن کنند، از تگرگ محفوظ ماند. هر وقت آثار تگرگ ظاهر شود، بگیرند ملحفات که به فارسی لاک پشت گویند، او را بر پشت خوابیده، دوره باغ یا زرع بگردانند و وسط باغ یا زرع، زمینی را به وسعت کمی حفر نمایند و آن لاک پشت را همان قسم به پشت در آن حفره گذارند که رویش به طرف آسمان باشد و دست و پای خود را حرکت دهد، ان شاءالله تگرگ دور شود. و چون تگرگ رفع شد، آن را بیرون آورند (مفاتیح الارزاق جلد سوم).