بخش اول فصل ششم : آبنوس تا بیدمشک - Page 02

محافظت از سرما

اگر درخت انار را زمستان توانند خم نموده خار و خاشاك بر بالای وی گذاشته خاك ریزند که از سرما امن باشد. و بهار که دغدغه سرما برطرف شده باشد بیرون آورند مناسب خواهد بود بواسطه آنکه تاب سرما ندارد(ارشادالزراعه). درخت انار که ضعیف بود در زمستان سرما در آن زود اثر کند، آن را به برگ کدو و شاخهای درخت کدو بپوشانند از سرما محفوظ ماند. و اگر به وقتی که انار برسد برگ کدو و شاخ درخت کدو بر درخت انار نهند مرغان گرد آن درخت نگردند(معرفت فلاحت).

انجیر

نشاندن درخت انجیر

چون درخت انجیر خواهی نشاندن در آب و نمک باید نهادن یک ساعت آنگاه یک شب در میان سرگین گاو کردن و دیگر روز بیشاندن بر او طعم خوش دهد(نزهت نامه علایی).

درخت انجیر دراز عمر باشد و سالها بسیار بچه کند و مرتفع(زایل) نگردد و اگر عمارت کنند و اگر نکنند بیخ آن در زمین ثابت باشد. اگر سر آن را ببرند یا سرما آن را خشک گرداند باز از بیخ بجهد و ارتفاع نیکو بدهد و درخت انجیر را هم با بیخ نشانند و هم با شاخ(آثار و احیاء).

در معرفت درخت انجیر و کیفیت نشاند و پروردن آن و پیوند و عمارت و هر چه به آن تعلق دارد از مسافران هر ولایتی تفحص نموده شد که در بعضی ولایت که تمام سرد است انجیر می باشد و در بعضی ولایات ماوراءالنهر و خوارزم انجیر خوب می باشد. مولف کتاب آثار و اخبار(مراد خود ایشان رشیدالدین فضل اله است) گوید که در در تبریز که سردسیر است از ولایات دیگر چوب انجیر آوردم و در تبریز که هرگز انجیر نبوده نشاندم و آنزمان انجیرهای خوب پیدا شد و بسیار کشته و انواع انجیر هست و درخت انجیر بسیار هست انواع آن و اختلاف آن هم در رنگ و هم در شکل و هم در طعم و هم در خاصیت ظاهر چنان که بعضی سیاه و بعضی سرخ و بغضی زرد و بعضی سفید و بعضی زنگاری و بعضی عنابی باشد و هر یک از این رنگ ها نیز متفاوت الاحوال(آثار و احیاء).

صاحب الفلاحه گوید چون درخت انجیر خواهی نشانیدن اگر در آب نمک اندازی، زمانی آنکه در زیر سرگین گاو کنی سه روز آنکه بنشانی، طعم انجیر او بغایت خوب باشد(عجایب قزوینی).

و چون خواهند درخت انجیر کارند اگر انجیر را در میان آب نمک نهند و بعد از زمانی بیرون آرند و یکروز در سرگین گاو نهند و بعد از آن بکارند انجیر بغایت خوش طعم و شیرین باشد و اگر بآب زیتون او را آب دهند همین خاصیت دهد(نفائس الفنون).

و در موضعی که کارند باید که پناه باشد و سایه نبود و آفتاب بر آن عمل داشته باشد و در کنار آب و زمین نمناك نباشد، چه بسیاری آب و نم درخت انجیر را زیان میدارد. پس تخم آن را با سرگین گاو مخلوط سازند و آن را از لوخ بشکل ریسمان چیزی بسازند و این تخم و سرگین گاو بر آن بیالایند و نهر مستطیل در زمین بکنند که عمق آن یک شبر بود و آن ریسمان در آن نهر نهند و پرخاك کنند و همان لحظه آب دهند چون سبز شود همچنان بگذارند تا بلندی آن سه ذراع شود. پس از آن موضع، آن را بموضع دیگر نقل کنند و چون بلندی آن سه ذراع شود بموضعی که خواهند آن را نقل کنند و شاخ انجیر را خواهند که کارند سه روز اصل آن را در آب نمک گذاشته بعد از آن کارند و اگر سرگین تازه گاو آلوده کنند و بعد از آن کارند بهتر بود(ارشادالزراعه).

و شاخ انجیر را که خواهند نشاند سه روز اصل آن را در نمک آب بگذارند و بعد از آن بنشانند و اگر به سرگین گاو تازه آلوده کنند و بعد از آن بنشانند بهتر بود. و بعضی در اسفل نهال انجیر که در حفره بود دو بیضه یا سه بیضه نهند بار بسیار آورد. و اگر شاخ انجیر را سرنگون نشانند چنانچه فروع شاخ در حفره بود آن درخت بسیار بلند نشود و میوه آن درخت بسیار بود(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).