بخش چهارم دفع آفات : در معرفت دفع سرما - Page 02

در معرفت محافظت گندم

در حیلت آن که ایزد تعالی غله ها در چاهها از آفت نگاه دارد. گیاهی که به رومی آن را فسیطیر گویند بگیرند و بکوبند و به آب آغازند یک شبان روز. پس از آن آب به هر سبوی نهند پنجاه گزی تخم برزنند از هر تخمی که باشد، و اگر تخم صدو پنجاه گزی نباشد هم برین حساب بزنند. پس آن گندم را بماند بسیار سالها و از آفت ایمن باشد(نوادرالتبادر).

طریق دیگر. اسپرغم را که به فارسی رنده گویند بستانند و بستان افروز را خشک کنند و برهم آمیزند. پس بر هر صد گندم یک گزی ازین افگنند به سلامت ماند آن گندم ها از آفت ها. و هر آن کس که گندم در چاه کند می باید که بن چاه را تا یک گز به کاه گندم بینبارد. پس گندم بر آن ریزد و پیرامنش از دیوارهای چاه همچنان گرداگرد تا حد یک گز بدان کاه گندم بینبارد و گندم در آن میان می ریزد تا به بالا آورد. و هر گاه که قدر دو گز یا سه گز گندم آن گندم در میان کاه این چنین که گفتیم برآورده بود مرد آن را فرا دارد تا آن را بپابپا کند و بکوبند تا نزدیک سر چاه رسد چنانکه از سر گندم تا به روی زمین دو گز بود یا سه گز بود، و به پا فرو کوبند. کوفتن سخت. پس از آن به گل بالایش پر کنند و بیندازند. چون چنین کنند این گندم در آن چاه پنجاه سال بماند که هیچ بدان را نیابد، به صنع خدا، والله اعلم(نوادرالتبادر).

اگر بوره رومی را که آن را اسنداری گویند به آتش بسایند، پس به خاک نرم و خوش بیامیزند، و بدان انبار گندم برافگنند آن گندم به وقت باز کیل کردن افزون آید، بعد از آنکه هیچ آفت بدو راه نیابد. والله اعلم بالغیوب (نوادرالتبادر).

و بعضی از دهاقین چاهی گشاده بکنند و قعر آن یک ذراع در کاه آورند و آن را لگدکوب کنند پس گندم در آن ریزند چنانچه یک ذراع از دیوار چاه دور باشد و مابین گندم و دیوار نیز پر کاه کنند و هر دو گز که بالا می آید کاه و گندم را لگدکوب کنند. تا چون از چاه مقدار سه ذراع بماند آن را تمام کاه کنند و لگدکول کنند پس روی آن را به گل محکم کنند. این گندم پنجاه سال و زیاده بماند و خراب نشود و گاه هست که گندم سیاه رنگ می شود و طعم او تغییر می نماید. چون بوریا در زیر گندم اندازند در آن خانه که باشد از این آفت محفوظ ماند(ارشادالزراعه و معرفت فلاحت).

برگ کاهو یا برگ انار یا خاکستر چوب بلوط برای هر صد من یک من مخلوط سازند از همه آفات محفوظ ماند(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

محافظت گندم و جو

و اگر ضرورت باشد گندم و جو را در خوشه گذارند و در انبار کنند و بقدر حاجت بیرون آورند و پاك نمایند و صرف سازند، بدین ترتیب دو سال یا زیادت از جمیع آفات سلامت بماند و این قاعده از تعلیم حضرت یوسف پیغمبر علیه السلام است در آنوقت که عزیز مصر را از آمدن سال قحط آگاه کرد و بدین تدبیر مدت مدید مردم را از قحط خلاص داد(ارشادالزراعه).

و اگر گندم را با خوشه نهند تا مدتی دراز بماند و خراب نشود(معرفت فلاحت).

محافظت جاورس

و گفته اند که اگر جاورس را با خوشه بنهند اگر صد سال بر آن بگذرد که فاسد نشود (ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

محافظت ارزن

اگر خواهند که ارزن بسیار بماند و در انبار خراب نشود مناسب آن است که آنچه خواهند با گل آمیخته دیوار سازند و یا خشت مالیده عمارت نمایند سالها بماند و چون ضرورت شود آن عمارت را ویران ساخته خشت و دیوار را اندك اندك در آب گرفته ارزن را جدا سازند(ارشادالزراعه).

محافظت جو

خاکستر هر چوب که باشد با جو مخلوط سازند خاصه خاکستر چوب غار که آن را بفارسی دهمست گویند آن را از آفت نگاه دارد و اگر پودنه جویباری با آن بیامیزند یا بستان افروز با گچ کوفته و بیخته آن مقدار که سفیدی آن در میان جو مرئی شود جو از همه آفات محفوظ ماند و گفته اند که اگر سبوی سرکه که نیک ترش باشد در میان انبار جو پنهان کنند از همه آفات در امان باشد(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

محافظت عدس و ماش و مُلک و باقلی

چون یکی از این حبوب را در ظرفی کنند که روغن در آن بوده باشد پیش از این، یا اندرون آن ظرف را چرب کنند و خاکستر بر اطراف و جوانب آن ریزند چنانچه آن را بپوشاند از آفات سالم بماند. و اگر آب دریا یا آب دیگر که تلخ باشد بر باقلی میپاشند و بگذارند تا خشک شود بعد از آن آن را در ظرفی کنند از همه آفات محفوظ ماند و بعضی گفته اند که این حبوب را در شبی که هوا اندك نمناك باشد بر زمین تنگ کنند تا اندك نمی به آن برسد بعد از آن، آن را همچنان نمناك در ظرف کنند سالم بماند(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

محافظت آرد

چوب درخت سرو را قطعه قطعه کنند و در میان آرد پنهان کنند از هر جنس که باشد از آفت محفوظ ماند هرچند مدتی که بر آن بگذرد و اگر زیره و نمک نرم بکوبند و با آرد مخلوط سازند هیچ آفت بدان نرسد(ارشادالزراعه).

اگر بوره را در خمیر بکنند آن نان نرم و خوشطعم بود. اگر مویز را یک شبانه روز در آب آغشته کنند و مغز درون آن را بفشارند و از آن آب آرد خمیر کنند نان خوش طعم باشد و آن را احتیاج به خمیر مایه نباشد و اگر شیره انگور شیرین را یک یا دو روز بگذارند تا جوش کند و از کف آن آرد جاورس را خمیر کنند و آن را قطعه قطعه کنند هریک چند یک انگشت و آن را خشک کنند و چنان نگاه دارند که نم بآن نرسد، در سفرها قطعه از آن در آب گرم کنند و به آن آرد خمیر کنند احتیاج به خمیر مایه نباشد(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

محافظت زردچوب

درخت سرو را قطعه قطعه کنند و در میان آرد پنهان کنند از هر جنس که باشد از آفت محفوظ ماند. هر چند که مدتی بر آن بگذرد و اگر زیره و نمک را نرم بکوبند و با آرد مخلوط سازند هیچ آفت به آن نرسد(معرفت فلاحت).