بخش چهارم دفع آفات : در معرفت دفع سرما - Page 01

در معرفت حفظ غله از آفات

هنگام درویدن گندم و جو

وقت درویدن گندم و جو در کدام وقت بهتر باشد و چگونه باید دانستن؟

اما جو باید که زودتر بدروند. زیرا که اگر دیر دروند در وی نقصان بسیار بود. و گندم نیز باید که هنوزتری دارد تا نیکو باشد و طعمش شیرین بود[و نزل(برکت) بسیار کند] و در انبار دیر تباه گردد. و اما آنچه دیر دروند زود تباه شود و وزنش سبک باشد. و آنچه در سحرگاه دروند به باشد که نیم روز. و چون خواهی که غله [از خرمن به] سوی انبار نقل کنی، باید که پیش از طلوع آفتاب باشد تا هنوز سرد بود و دیر تباه شود(یواقیت العلوم).

و چون خواهند که غله از خروار(خرمن) به انبار آورند پیش از طلوع آفتاب تا آن زمان که سرد باشد باید آورد(ارشادالزراعه).

انبار غله

گفته اند اگر قدری از برگ درخت انار، با صد بار مثل او گندم بیامیزند، آن گندم مدت بسیار بماند بی آفت. و اگر جره ای(سبویی) از سرکه پر کنند و در میان انبار غله نهند، آن غله ها هیچ تباه نشود. به عون الله تعالی(علم الفلاحه).

شاخ انار مار و کژدم و جنبنده زمین را زیان کند و بدین سبب بعضی از مرغان آن را در آشیانه برند و اگر در انبار غله بنهند نگاه دارد و دیوچه نیفتد(نزهت نامه علایی).

شاخ انار مار و کژدم را زیان دارد. و اگر در انبار غله نهند دیوچه و شپش در نیفتد (نوادرالتبادر).

برگ کاهو و یا برگ انار یا خاکستر چوب بلوط با گندم مخلوط سازند در هر صد من یکمن از هر آفات محفوظ بماند(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).

و اگر خاک نرم یا خاکستر گرداگرد خرمن بریزند، مور در آن خرمن نتواندآمد. و اگر خرقه که حائض خون به آن کرده بود در گرد خرمن نهند یا بیاویزند مور به آن خرمن تعرض نکند(معرفت فلاحت).

در معرفت عمارت که موضع غله بود

و انبار جو و گندم را سوراخی بسیار باید در برابر مشرق [درافتد] چنانکه روشنایی آن از جانب مشرق باشد و بخار درو گرفته نشود. و باید که جای غله از نم و بخار اصطبل چهارپا دور باشد(یواقیت العلوم).

در انبار سوراخها باید گذاشت از جانب مشرق و مغرب و شمال تا باد درون آید و روشنی نیز بر غله افتد و خنک باشد و از جانب جنوب روزن نباشد زیرا بادی که از آن جانب است گرم است و حرارت غله را که در خانه باشد زیان دارد. انبار از نم و بخار و اصطبل و چهارپایان و مزبله و موضعی که دباغان کار میکنند و از حمام و آتش و خانه و مطبخ دور باشد و خاکی که با آن این خانه بنا کنند خاك خالص باید و آن گل که زمین و دیوار خانه بآن اندوده شود جو عوض کاه بآن گل مخلوط سازند از موش محفوظ بماند. و همچنین از او سایر حیوانات موذیه دور باشد و اگر زمینش نمناك بود بواسطه نم گندم وجو و غیر آن پایدار نماند و اشپشه و کرم در وی افتد و مغز آن بخورند و نابود گردد(ارشادالزراعه).

غله و اجناس در خانه بادرو باشد که بر قاعده سبز شود. و اگر ضرورت شود که بصحرا دوجاره(بوجاری) باید نمود چون یک سال بگذرد دوجاره خشک شود بعضی دلش سوخته و بتمام سبز نمیشود و اگر نم داشته باشد بتمام نابود شده اصلا سبز نمیکند. و آنچه خضرویات است هریک را در خریطه نموده آویزند که باد هوا داشته باشد و اگر در کوزه و کدو کنند، سرش را باز گذارند که باد در او تصرف نماید(ارشادالزراعه).

اثر برگ زیتون در حفظ غله

خانه که موضع غله بود باید دور باشد از مزبله و از طویله دواب و موضع کار دباغان و حمام و آتش خانه و مطبخ و خاکی که از آن این خانه بنا کنند. خاک خالص باشد و آن گل که زمین و دیوار خانه به آن اندوده شود، به عوض کاه به آن گل مخلوط سازند و اگر عصاره برگ زیتون با خاکستر به آن گل مخلوط سازند از موش محفوظ ماند. و همچنین از سایر حیوانات موذیه و باید که در آن خانه روزن ها باشد از جانب مشرق ومغرب و جانب شمال تا باد درون آید و از جانب جنوب روزن نباشد. زیرا که باد که از آن جانب است گرم است و حرارت غله را که در خانه است مضر است(معرفت فلاحت).

در باب حفظ خضرویات

مراد از خضرویات، خضریات است که محصولات جالیز اعم از سبزیجات، بقولات و حبوبات است.

و آنچه خضرویات است هر یک را در خریطه نموده آویزند که باد هوا داشته باشد و اگر در کوزه و کدو کنند، سرش را باز گذارند که باد در او تصرف نماید اما ملاحظه نمایند که موش تخم را پوچ و نابود می کند و اگر سرش را محفوظ سازند دمگیر شده دلش نقصان یافته سبز نمیشود وچون گندم و جو برسد و نم داشته باشد زود دروند بتخصیص گندم که طعمش شیرین بود و کاه آن چهارپا بهتر خورد و اگر در انبار دیر بماند تباه نشود و اگر دیر دروند دانه او بریزد و اگر نریزد ضعیف و لاغر شود و در انبار زود تباه شود و وزنش سبک بود و طعمش تلخ مزه و آنچه در سحرگاه دروند بهتر باشد از آنکه در نیم روز گرم، و چون خواهند که خرمن کنند باید که موضع خرمن در بلندی باشد تا باد بهتر در وی عمل کند و باید که خرمن نزدیک خانه ها و نزدیک تره زار و فالیز و باغ و رز نباشد چو غبار خرمن زیان دارد برگ درختها و میوه ها را پژمرده کند. موضع خرمن را اول آب پاشند و به سنگ و چوب آن را بکوبند تا از مورچه ایمن شود و خاك نرم سفید یا خاکستر بیخته گرد بر گرد خرمن بریزند تا مورچه نتواند از آن بگذرد. و باید غله درویده را در خرمن چنان بنهند که طول خوشه بجانب شمال بود و آن طرف دیگر بجانب جنوب تا زودتر خشک شود و بعضی گفته اند که طرف خوشه در زیر کنند و آن طرف دیگر ببالا تا از مرغان ایمن بود. چون گندم و جو پاك شود ده روزه در صحرا بگذارند و هر روز آن را برگردانند تا از آفات محفوظ ماند(ارشادالزراعه).