بخش اول فصل ششم : آبنوس تا بیدمشک - Page 03
نگه داشتن بر، و نیک و زود رسیدن بر
بن دانه، آنجا که سوراخ باشد، به زفت بیندابی، زود پخته شود(نزهت نامه علایی).
و اگر در بن درخت سرو گوسفند نهی چنانکه بیش دو انگشت بر زبر باشد و آب و باران در او ایستد بر نیکو آرد و هیچ نیفتد. و اگر قدری آب زیتون در بن درخت ریزی یا خرچنگی در زیر درخت بنهی یا اندکی نمک یا سوسن آسمان گون بر نگاه دارد. عنصل را خاصیتی است در نگاه داشتن برها چون در بن درختان بکارند(نزهت نامه علایی).
آب گرم بر انجیر ریزی زود تباه شود(نزهت نامه علایی).
درخت انجیر کی(که) بار بریزاند، عنصل در زیر آن کارند، بار نگه دارد(عجایب طوسی).انجیر که بار کم آورد از درختی دیگر شاخی ببرند و از شاخ انجیر بیاویزند بر نگه دارد و بار بسیار آورد. و اگر سوسن از شاخ او بیاویزند بر نگاه دارد(فرخ نامه). اگر سرو گاو به بیخ انجیر فرو برند زودتر برسد(فرخ نامه). اگر چنانچه در بن درختش سرو گوسپند نهند که تنش دو انگشت بر زیر باشد و آب باران درو بیستد نیکو بر آرد و هیچ نیفتد. و اگر در زیر درخت یک خایه مرغ نهند دانه بزرگ شود. و اگر خرچنگی با قدری نمک در زیر درخت نهند بر نگاه دارد(نوادر التبادر). درخت چون میوه نیارد، سیما درخت انجیر یک خرچنگ با چوب پودنه جویباری بر آن بندند بر بسیار آورد و آنچه دارد نیفتد(نوادرالتبادر).
و اگر در زیر درخت انجیر خرچنگی را دفن کنند باندک ملح و سوسن آسمانجونی، ثمره او نگاهدارد و چنانچه هیچ نیفتد و بغایت شیرین بود(عجایب قزوینی). و اگر در زیر درخت انجیر عنصل بکارند ثمره او نیفتد(نفائس الفنون). و اگر عروق درخت انجیر را به شاه توت آلوده کنند انجیر آن درخت ساقط نشود(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).
و اگر نمک را نرم بسایند و بیخ درخت انجیر شکافی کنند و این نمک در آن ریزند، انجیر آن درخت زود پخته شود و ساقط نشود(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت). و اگر سرگین کبوتر و فلفل و روغن کنجد هر سه برابر باهم بیامیزند و انجیر را که خام باشد بآن بیالایند زود پخته شود و اگر نمک را نرم بسایند و بیخ درخت انجیر شکافی کنند و این نمک در آن ریزند، انجیر آن درخت زود پخته شود و ساقط نشود(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).
دفع آفات
و اگر پیاز عنصل در بیخ درخت انجیر کارند آن درخت و میوه آن از کرم سلامت ماند و انجیر آن را شیره سفید نبود. و اگر بیخ درختان یا از میوه آن کرم پیدا شود بیخ آن درخت را از خاك خالی کنند چنانچه عروق آن ظاهر شود. پس پر خاکستر کنند و روی آن پرخاك کنند، آن کرم آخر شود(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).
و مناسب آن است که هرساله در زمستان اگر توانند درخت انجیر را خم نموده خار و خاشاك بر بالای آن گذاشته خاك ریزند که از سرما ایمن باشد و در بهار که دغدغه سرما برطرف شده باشد برون آرند(ارشادالزراعه).
چند رنگی شدن انجیر
یک دانه انجیر سیاه و یک دانه زرد در آب کنی تا دانه ها بهم بشود آنگاه جملت در جایگاهی بکاری تا همه بهم بروید، چون بر دهد سیاه و زرد بر یک درخت بیاید(نزهت نامه علایی).
انجیر را نیز مانند مو می توان چند رنگ کاشت(نقل به معنی از فرخ نامه).
و چون خواهند که انجیر به رنگ های مختلف از یک درخت حاصل آید، به موجبی که شرح آن به درخت تاک داده شد. و شاخ های هر رنگ بر یکدیگر بافند و به ریسمان بربندند و بکارند همه یکی شود. و به الوان انجیر بارآورد(آثار و احیاء). اگر دو سه شاخ انجیر که هریک از درختی بود و لون آنها مختلف بیکدیگر، ببندند از لوخ، دو شاخ را در یک حفره کارند و بیخ آن پرخاك و روث(فضله حیوانات) در آب کنند و آب دهند، چون سبز شود، فروع سبزشده را پهلوی هم آورند و محکم بربندند و بگذارند که تا بهم متصل شوند پس اگر خواهند همچنان بگذارند و اگر خواهند آن را در روی زمین برند و بموضع دیگر نقل کنند و چون آن درخت ببار آید انجیر آن برنگهای مختلف شود(ارشادالزراعه) و (معرفت فلاحت).